فولكلور اورميه

قوچ در فرهنگ تورکان به‌عنوان نماد جوانمردی و قهرمان استفاده می‌شود. قوچ‌های سنگی هنوز بالای قبور باستانی دهات موجود است. قوچ‌های سنگی آثاری از ذوق و هنر دستان توانای نیاکان ما بودند که با آمیزه‌ای از اعتقادات قومی و نقش و نگارها برای انتقال فرهنگ و هنر و تعیین قلمرو خود اقدام به حجاری‌ها و تغییر شکل و فرم دادن بر روی سنگ‌ها شدند. قوچ‌های سنگی در ادوار مختلف تاریخ به‌عنوان نماد قدرت و شکست‌ناپذیری، سلامت و درمان ابدی و جاودانگی بر سر مزار افراد گوناگون از پهلوانان تا جنگ‌آوران و بزرگان و اشراف و همچنین در میادین شهرها و روستاها، اماکن مقدس و عبادتگاه‌ها قرار می‌گرفتند. قدمت قوچ‌های سنگی به دوران اساطیری ارتباط پیدا می‌کند و ربطی به آق قویونلوها یا قره قویونلوها ندارد. آ.م چای در مورد قوچ‌های سنگی می‌نویسد که تاریخ داش قوچ‌ها به دوران پروتو تورک می‌رسد. پروفسور آغاسی اوغلو در نظریه اورمو این نوع سنگ‌ها و اسلوب‌های حیوانی را با مهاجرت ساکاها از آذربایجان به مناطق دیگر اوراسیا مرتبط می‌داند. به گفته کروپ نوف این نوع سنگ‌ها بیشتر در قفقاز جنوبی و در بین مردمی که به گوسفندداری مشغول بودند ایجادشده است با توجه به اینکه از دوران قدیم قوچ‌ها توتم و نماد قدرت شمرده می‌شدند، وجود آن‌ها در هر نقطه‌ای نشان از اهمیت آن محل دارد که نیاز به نیروی مرموز حفاظتی آن‌ها داشته است. قرار دادن قوچ‌ها در گورستان‌ها برای راندن ارواح خبیثه و شیاطین از آن محل‌ها و حفاظت از ارواح پاک مردگان بوده است. حتی روایت‌های وجود دارد که داش قوچ برای مردان داش قویون (گوسفند سنگی) برای زنان گذاشته می‌شد. قوچ‌ها عمدتاً روی به شرق و محل طلوع خورشید داشتند و اغلب از جنس سنگ‌های رسوبی بودند. در منطقه کهن آذربا فولكلور اورميه ...ادامه مطلب

نوروز آیینی است كهن و ماندگار با تاریخی شكوهمند كه در گستره جغرافیایی ایران و غرب چين تا آناتولي، از شبه قاره هند و افغانستان در شرق تا بين النهرين در غرب و از سين كيانگ و آسياي مركزي در شمال شرق تا دامنه هاي شمالي قفقاز بزرگ در شمال و آسياي  صغير در شمال غربي را شامل ميشود . تاتارها، باشقوردها، دانوب،کیریم، هاکاسیا، قره چای– چرکس،گؤک اوغوز و مناطق مختلف بالکان، تركمنها،ازبك‌ها، قره قالپاقها، قزاقها و قرقیزها، آذربایجانیها، تركهای شمال قفقاز از جمله آذربایجانیهای دربند در داغستان، فارسها ،افغانها، تاجیك‌ها و كردها ، تاتها و تالشها و بلوچهای آسیای مركزی و قفقاز و تركهای آناتولی همه در باور به این آیین شكوهمند و در برگزاری آن با هم سهیمند و از مراسم «میر نوروزی» در قزاقستان تا پختن سمنو در جای جای این قلمرو در پیش باز به نوروز باستانی و عید نوزایی طبیعت و دگرگونی جان و تن و نبات و جماد به هم میپیوندند و تازه میگردند. این ویژگیهای رحمانی، الهی، فرهنگی و خدایی، راز ماندگاری این سنت از پیش از اسلام تا همین امروز و سالها و دهها و سده‌های آینده است كه آیینها، سنتها، باورها و جشنهای آن سرشار از معنویت و نوع دوستی و شكران نعمات  الهی و دوستی و مهربانی و احترام به هم نوع و زدودن كدورتها و پاك و تازه گردانیدن  دلها و الهی شدن قلبهاست.واژه«بایرام»برابر نهاد واژه «عید»در زبان مردم آذربایجان است.این واژه از مصدر ترکی«بایراماق» یعنی جشن گرفتن گرفته شده است. برای معادل واژه «عید نوروز»در زبان مردم آذربایجان، واژه هایی چون«اوغوز بایرامی»در قدیم الایام «ایل بایرامی» یا «یاز بایرامی» یا«یئنی ایل بایرامی»واخیراً«نووروز بایرامی»وجود دارند.ترکان آلتای آنرا«ییل‌قایاک»،باشقوردها«هابان فولكلور اورميه ...ادامه مطلب

جشن انگور در اورمیه قدمتی دیرینه دارد و در زمره آیین‌های شکرگزاری است که از سوی مردمان پر تلاشی برگزار می‌شود که به واسطه آنچه خداوند به آنها ارزانی کرده است سر تعظیم به آستانش فرو می آورند. قدمت این جشن که به چند هزار سال قبل برمیگردد یکی از نمادی ترین وشکر گذارترین مراسم در برابر خالق هستی میباشد . این مراسم باشکوه توام با رقص وآوازهای آذربایجانی وقوشماجاهای محلی وبایاتیها همراه است. این سپاسگزاری مصداق آموزه‌های الهی است که می گوید شکر نعمت، نعمتت را افزون می سازد. منطقه اورمیه سرزمینی چند فرهنگی است و نمونه ای از زیست با مدارای ایرانیان را به رخ می‌کشد زیست همراه با احترام و صلح میان مسلمانان و مسیحیان و سایر مردمان نیکو خصال آن خطّه. از این رو تنوع آیین ها و سنن در این منطقه به شکل شگفت‌انگیزی مشاهده می‌شود .جشن انگور یکی از آیین هایی است که در این منطقه علاوه بر مسلمانان از سوی مسیحیان آشوری نیز اجرا اجرا می گردد . سالیان دور در ایران جشنی برگزار می‌شد به نام جشن انگور که تقریباً به روال مشخصی هر سال در نقاط مختلف ایران مانند اورمیه اجرا می شود البته از آنجایی که هر سنتی در طول زمان دستخوش تغییرات محیطی و اجتماعی قرار می‌گیرد تاریخ برگزاری این جشن نیز به تدریج تغییر کرد و هم اکنون این جشن در اواخر شهریور ماه در روستاها و شهر برگزار می گردد . آنجا که جشن ابتدا مربوط به آشوری ها بوده است قبل از تشریح جشن انگور ضروری است تاریخچه‌ای از اورمیه و قوم آشوری بیان شود اورمیه از گذشته‌های دور زمین های حاصلخیز ای داشته است و از همین رو در این شهر تاکستان های وسیعی به کشت و پرورش انگور اختصاص داشته است شاید به همین دلیل است که برگزاری جشن انگور تا عصر حاضر دوام یافته و هم اکنون گذش فولكلور اورميه ...ادامه مطلب

فصل زمستان در فرهنگ فولکلوریک مردم آذربایجان جایگاه و رتبه بسیار رفیعی دارد و مردم آذربایجان در طول تاریخ موجودیت خود همواره با این فصل در تکاپو بوده و همیشه تاریخ با آن ارتباط فرهنگی تنگاتنگی بر قرار نموده اند، بطوریکه هیچ یک از فصول دیگر از نظر فرهنگی به اندازه و ظرف این فصل مورد توجه و عنایت آذربایجانی جماعت نبوده و در رابطه با هیچیک از فصول دیگر، داستانسرایی، افسانه گویی و اسطوره سازی به اندازه این فصل موجود نیست. این فصل در فرهنگ و باور عمومی مردم منطقه به دوره های مختلفی تقسیم شده و هر دوره متناسب با خصوصیات روزهای آن، با نامها و عناوین مختلف و خاصی شناخته شده اند، که با "چیله گئجه سی" یا شب چیله آغاز و با "چرشنبه بایرامی" یا همان چهار شنبه سوری که عید واقعی مردم آذربایجان است، به پایان میرسد.شب نشینی در این شبها در همه جای آذربایجان رایج است . شب‌نشینی‌ها گاه به بهانه یک مناسبت همچون یلدا و نوروز و دیگر عیدهای ملی و مذهبی برگزار می‌شد و گاه بی مناسبت اهالی خانه هوای دیدار دوستان و آشنایان خود را می‌کردند و شبی را دورهم جمع می‌شدند، گل می‌گفتند و گل می‌شنیدند و دست آخر با یک دل پر از خاطره‌های شیرین و شنیدنی به خانه باز می‌آمدند. شب‌نشینی متعلق به دورانی است که مردم در طول روز کار می‌کردند و شب‌ها فارغ از دغدغه فردا دورهم می‌نشستند و به نوعی همگام با طبیعت ساعت زندگی خود را تنظیم می‌کردند.جالب این که این هماهنگی با طبیعت بسته به فصل سال نیز متغیر بود مثلا شب‌های زمستان شب‌نشینی‌ها به واسطه طولانی‌بودن شب و نبودن برق اوج می‌گرفت. شب‎نشینی در فرهنگ مردم آذربایجان به‎ویژه در جوامع روستایی و کشاورزی با پایان‌یافتن فصل کشت و زرع آغاز می‎شد و اوج آن، به‌علت فراغت کشاورزان از فولكلور اورميه ...ادامه مطلب

قیش مؤوسومونون داها سویوق و چتین کئچدیی دؤنملرده، اقتصادی جهتدن ضعیف اولان خالق اوچون قیش هم آغیر، هم ده سیخینتی‌لی کئچردی. بونون اوچون خالقیمیز اونا حاضیرلیغا خصوصی اؤنم وئررمیش. قیش ایلین ائله فصلی‌دیر کی، اینسانلارین ایستی‌لییه بؤیوک احتیاجی واردیر. بونون ایکی طرفی مؤوجوددور. یاشاییش یئرینین ایستی‌لیگی،ایینین و قارینین (بد‌نین) ایستی‌لیگی .ائتنوقرافیک جهتدن آراشدیردیغیمیز اساس مسئله‌لردن بیری ده قیش ائولری و ائولرین قیزدیریلماسی‌دیر. بیز بو یازیمیزدا اساس دقتی مؤوسومه اویغون اولاراق یاناسیلارین ییغیلماسی، ائولرین قیزدیریلماسی مسئله‌سینه ده یؤنلده‌جه‌ییک.ائولرین قیزدیریلماسی مسئله‌سینده اساس ایشلره ائولرین اینشاسی زامانی دقت یئتیریلیردی. بو جور ائولره مؤهره، کاها، قازما ائو تیپلری عاییددیر. تاریخدن بللی‌دیر کی، بو جور ائولر هله میلاددان اول مؤوجود اولموش‌دور. بؤلگه‌نین طبیعی شرایطی بورادا موختلیف تیپ ائولرین اولماسینا شرایط یاراتمیش‌دیر. بئله ائولر یای‌دا سرین،قیشدا ایستی اولاردی. خالق آراسیندا بو گونده بئله ائولره قیش ائولری دئیرلر. ائولری اینشا ائدرکن ایلک نؤوبه‌ده کوله‌یین ایستیقامتی، قیشدا یاغان قارین آسانلیقلا اریییب گئتمه‌سی و ... مسئله‌لره دقت یئتیریلیردی. عادتاً بو جور ائولرین ایستیقامتی گونه‌چیخان طرفه باخیردی. ی.زئینال اوو یازیر کی، چونکی، اگر ائوین یؤنومو قربه طرف باخیرسا، گونش باشیمیزین اوستونده کی نقطه‌سینی کئچدیکدن سونرا شعاسی قرب سمته دؤیجه‌لیر و نتیجه‌ده ائوین ایچی بورکو اولاردی. بو هم ده دینی کاراکتر داشیییردی، یعنی ائولر قیبله‌یه تیکیلیردی .یوخاری‌دا قئید ائتدیک کی، ائولرین تیکینتی‌سی زامانی بعضی مسئله‌لر نظره آلینیردی.بونلاردان بیری ده دیوارین قالین‌لیغی فولكلور اورميه ...ادامه مطلب

یانیلتماج شیفاهی خالق ادبیاتی‎نین بیر اوسلوبی و‎خالق یارادیجیلیغی‎نین مزه‎لی بیر شكلی‎دیر. یانیلتماج دیل دولاشمادان تئز- تئز دئییلمه‎سی چتین اولان سؤز بیرلشمه‎سیندن قورولان بیر جومله‎دیر. یانیلتماجداك فولكلور اورميه ...ادامه مطلب

خالق عنعنه‌سینده بو مراسیمده، اورادا اوخونان سؤزلرده «آغی » کلمه‌سی ایله آدلاندیر یلیر. اؤزلرینه مخصوص وبؤلگه‌دن-بؤلگه‌یه فرق‌لنن حیصه‌لری ایله «نغمه»لرینده ایشله‌دیلدیی«اؤلویه آغلاماق» مراسیملرینی آنجا فولكلور اورميه ...ادامه مطلب

خالق آراسیندا یایین قوووروجو ایستیلرینین کئچدیی گونلردن سونرا گئجه‌لر هاوانین نیسبتاً سرینلنمه‌سینین هیس ائدیلدیی گونلره، داها دوغروسو مردادین اون بئشیندن همین آیین سونونادک اولان تاریخه«قویروق دونان فولكلور اورميه ...ادامه مطلب

  آذربایجان تورکلرینین حیاتیندا موهوم روللار اوینایان و اوینامیش اولان باطل اعتقادلار حاقیندا کیچیک بیر مقاله‌یه بئله راست گلمک ایمکانی یوخدور دئسم، موبالیغه ائتمه‌میش اولارام. ایللردن بری مشغول اولدو فولكلور اورميه ...ادامه مطلب

  اورتا عصرلرده آذربایجان‌دا «شبیه» تاماشالاری گئنیش اینتیشار تاپیب.شبیه ندیر؟ شبیه» سؤزونون ترجومه‌سی «اوخشار، بنزر» دئمک‌دیر. اسلام مقدسلرینین حیات تاریخچه‌سینی، خصوصیله، کربلا فاجعه‌سینی سیموولیک ف فولكلور اورميه ...ادامه مطلب